POZ dla każdego? Czy skorzystasz z darmowej pomocy lekarskiej bez ubezpieczenia? 

Od 12 stycznia obowiązują zmiany w dostępie do podstawowej opieki zdrowotnej. Od teraz przysługuje ona także tym, których prawa do świadczeń nie potwierdza system eWUŚ. To samo dotyczy pacjentów, którzy „posiadają potencjalne prawo do świadczeń z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego”, ale nie zostali do niego zgłoszeni.

Zarówno ci pierwsi, jak i drudzy powinni uzyskać poradę lekarską na podstawie złożonego oświadczenia o przysługującym prawie do świadczeń, a koszty tej usługi (oraz podstawowych badań laboratoryjnych) ma pokryć NFZ.

Lekarze będą mogli wystawić tym pacjentom recepty, także na leki refundowane. Jeśli jednak osoba, która taką receptę będzie chciała zrealizować, okaże się nieubezpieczona – poniesie ona w całości koszt zakupu leków w aptece.

Ministerstwo Zdrowia promuje reformę hasłem: „Rzeczywiste działania zamiast biurokratycznej machiny”.

Wolimy wydawać środki na leczenie, a nie na kontrolę uprawnień. Szybsza diagnoza to skuteczniejsze leczenie

– czytamy w materiałach informacyjnych resortu.

Zyskają uczniowie i studenci

Jak podkreśla Ministerstwo, zmiana stanowi rozwiązanie problemu uczniów, którzy po ukończeniu 18. roku życia tracili prawo do świadczeń tylko dlatego, że ich rodzice nie zgłosili ich do ubezpieczenia – a powinni zyskać oni status członka rodziny, uprawniający do skorzystania z usług POZ.

Problemy mieli także studenci, którzy podejmując pracę uzyskiwali tytuł do ubezpieczenia, a nie wiedzieli, że po rozwiązaniu umowy konieczne jest ponowne zgłoszenie ich do ubezpieczenia jako członków rodziny. Z powodu niedopełnienia tego obowiązku byli traktowani jako osoby, które nie mają prawa do świadczeń – mimo że spełniali przesłanki do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym.

– czytamy w komunikacie MZ.

W obu przypadkach do uzyskania pomocy lekarskiej potrzebne było podpisanie oświadczenia o przysługującym prawie do świadczeń, które NFZ musiał zweryfikować. Gdy okazywało się, że pacjent jednak nie był ubezpieczony, musiał pokryć koszty leczenia. Co więcej, konsekwencje ponosili także lekarze, którzy wypisywali recepty refundowane nieubezpieczonym pacjentom. Groziła im kara w wysokości równowartości refundacji wraz z odsetkami.

Od tej pory fakt zgłoszenia lub niezgłoszenia pacjenta przestaje mieć decydujące znaczenie. Liczyć się będzie głównie to, czy istnieją przesłanki do objęcia go ubezpieczeniem. Lekarze natomiast nie będą odpowiadali za recepty wypisywane pacjentom, którzy złożą niezgodne z prawdą oświadczenia.

Lekarze tonują optymizm

Do nowych przepisów sceptycznie podchodzą lekarze zrzeszeni w ramach Porozumienia Zielonogórskiego, którzy odnieśli się do nowelizacji w oświadczeniu:

Porozumienie Zielonogórskie zwraca uwagę, że nie jest to realizacja hasła „POZ dla każdego” – jedyną realną zmianą jest to, że jeśli osoba nieubezpieczona skorzysta z pomocy lekarza, pielęgniarki lub położnej POZ, wiedząc że nie ma do tego prawa, nie grożą jej konsekwencje finansowe. Dotychczas NFZ mógł od takiej osoby dochodzić roszczeń.

Zdaniem Porozumienia nowe przepisy nie dają zatem nieubezpieczonym prawa do darmowych świadczeń – a właśnie na tym opierały się wcześniejsze zapowiedzi resortu zdrowia.

Nowe przepisy nie zwalniają też z obowiązku składania oświadczenia, jeśli w systemie eWUŚ pacjent „wyświetli się” na czerwono, a uważa, że jest ubezpieczony. Dla lekarza (pielęgniarki, położnej) POZ jest to podstawa do udzielenia świadczenia. Jeśli zaś pacjent tego nie zrobi, a system wykazuje go jako nieubezpieczonego, przychodnia ma prawo odmówić bezpłatnego świadczenia.

Okazuje się więc, że pomimo zmiany przepisów pacjent nieuwzględniony w systemie ubezpieczeń może pozostać bez dostępu do POZ.

Porozumienie Zielonogórskie zarzuca Ministerstwu, że nowelizacja niczego tak naprawdę nie zmienia:

Nadal podstawą finansowania takich pacjentów [nieubezpieczonych i niezgłoszonych do eWUŚ- red.] pozostaje złożone przez nich oświadczenie o tym, że mają prawo do świadczeń.

Kolejny krok ministra zdrowia

Wiele wskazuje na to, że to nie ostatnia propozycja rządu w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej.

Ministerstwo Zdrowia jest autorem projektu ustawy, który reguluje kwestię świadczeń oferowanych w ramach POZ. Prace nad nim znajdują się na etapie „konsultacji publicznych”. Co zakłada projekt w obecnym kształcie?

Pacjenci, podobnie jak teraz, mogliby skorzystać z opieki „zespołu POZ” złożonego z lekarzy, pielęgniarek i położnych. Wątpliwości budzi jednak fakt, że wachlarz usług dostępnych w ramach POZ nie został w projekcie poszerzony.

Z niepokojem i zdumieniem stwierdzam, że lekarz pediatra nie został uwzględniony w projektowanej ustawie jako lekarz podstawowej opieki zdrowotnej

– skomentował Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak.

Cel: większa dostępność usług medycznych

Autorzy projektu uzasadniają, że celem proponowanych zmian jest stałe podnoszenie jakości usług.

Od dłuższego czasu problemem POZ jest także jej niska dostępność. Na jednego lekarza rodzinnego powinno przypadać około 1,5 tysiąca pacjentów; tymczasem liczba ta jest nawet trzykrotnie wyższa. W zeszłym roku do Rzecznika Praw Pacjenta wpłynęło ponad sto skarg od osób, które nie mogły skorzystać z usług lekarza rodzinnego. Skargi dotyczące POZ stanowią zresztą największą część wszystkich skarg na funkcjonowanie systemu opieki zdrowotnej.

Rząd planuje rozwiązać problem dostępności do POZ poprzez zmniejszenie wymagań dotyczących lekarzy rodzinnych. Będzie mógł nim zostać m.in. lekarz ze specjalizacją I stopnia lub inną niż medycyna rodzinna – pod warunkiem, że przez co najmniej 3 lata pracował w przychodni POZ.