Czy Karta Dużej Rodziny to skuteczne narzędzie polityki prorodzinnej? Rafalska zapowiada zmiany

Minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbieta Rafalska potwierdziła ostatnio to, co rządzący zapowiadają już od dłuższego czasu – od 2019 roku z Karty Dużej Rodziny będą mogli skorzystać wszyscy rodzice, którzy kiedykolwiek mieli trójkę lub więcej dzieci na utrzymaniu. Wiek dzieci nie będzie miał zatem żadnego znaczenia.

Podczas gdy sporo uwagi poświęca się programowi „Rodzina 500+”, analizując jego dobre i złe strony, Karta Dużej Rodziny bywa traktowana jako poboczny instrument polityki społecznej. Poniekąd trudno się temu dziwić – skutki 500+, także dla budżetu, są nieporównywalnie większe. Nie warto jednak bagatelizować innych, być może nieco mniej spektakularnych propozycji. Zastanówmy się zatem nad skutecznością karty w kwestii polityki społecznej.

Cel Karty Dużej Rodziny

Karta Dużej Rodziny to – mówiąc najprościej – system zniżek dla rodzin wielodzietnych. Wprowadził ją jeszcze rząd Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego w połowie 2014 roku. Jakie były wówczas cele resortu pracy i polityki społecznej? Oto, co na ten temat mówił jego ówczesny szef Władysław Kosiniak-Kamysz:

Zależy nam na promowaniu pozytywnego wizerunku rodziny wielodzietnej oraz na zapewnieniu jej konkretnego wsparcia. Karta Dużej Rodziny ma być ułatwieniem dla rodzin w dostępie do kultury, sportu, rekreacji. […] Karta Dużej Rodziny pozwoli na obniżanie kosztów comiesięcznych wydatków dużych rodzin i umożliwi im aktywne spędzanie czasu.

Karta uprawniająca do zniżek przysługiwała (i przysługuje do dziś) rodzinom z przynajmniej trójką dzieci, niezależnie od dochodu. „Dzieckiem” jest w tym przypadku nie tylko osoba poniżej 18. roku życia, ale także osoba pełnoletnia do 25. roku życia, o ile kontynuuje ona naukę w szkole średniej lub wyższej. Dzieci z orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności kryterium wieku nie dotyczy. Każdemu członkowi rodziny uprawnionej do otrzymywania zniżek wydaje się osobną kartę.

NIK: Karta Dużej Rodziny jedynie „uzupełnieniem”

Efekty wprowadzenia karty oceniła po roku jej funkcjonowania Najwyższa Izba Kontroli. NIK sama przyznała, że Karty „są potrzebnym, choć jedynie uzupełniającym instrumentem polityki rodzinnej”. Jego skuteczność określono mianem „ograniczonej”, głównie ze względu na niewielki zakres dostępnych zniżek.

W 2015 roku rodziny wielodzietne mogły liczyć na specjalne uprawnienia w ok. 10 tys. lokalizacjach w całej Polsce. Od tego czasu liczba takich miejsc wzrosła – jak wynika z aktualnego wykazu umieszczonego na portalu Rodzina.gov, jest ich obecnie prawie 16,7 tys. Najwięcej lokalizacji dotyczy podmiotów z kategorii: usługi, łączność, transport, edukacja, żywność i zdrowie. W sumie zniżki oferuje aktualnie prawie 4 tys. firm i instytucji, które mają prawo do posługiwania się znakiem „Tu honorujemy Kartę Dużej Rodziny”.

Karta uprawnia także do skorzystania z ustawowych zniżek na przejazdy kolejowe (rodzicom przysługuje zniżka 37% na bilet jednorazowy i 49% na miesięczny). Posiadacze karty płacą też niższą opłatę paszportową (75% zniżki w przypadku dzieci i 50% w przypadku rodziców).

Rafalska: zmiany od 1 stycznia 2019 roku

Swoją cegiełkę do udoskonalenia Karty Dużej Rodziny chce teraz dołożyć rząd Prawa i Sprawiedliwości. Jak wynika z deklaracji minister Rafalskiej, od początku przyszłego roku uprawnieni do zniżek będą także ci rodzice, którzy kiedykolwiek mieli na utrzymaniu co najmniej trójkę dzieci – w praktyce oznacza to zatem likwidację kryterium wieku dziecka przy ustalaniu prawa do wydania karty.

Będzie istniała możliwość przyznania Karty Dużej Rodziny rodzicom, którzy kiedykolwiek mieli na utrzymaniu troje dzieci, niezależnie od tego, ile te dzieci mają dzisiaj lat, bo rodzicem dużej rodziny pozostaje się na całe życie

– tłumaczyła Rafalska.

Korzystając z okazji, szefowa resortu rodziny, pracy i polityki społecznej przypomniała o tym, że od tego roku Karta Dużej Rodziny jest dostępna także w formie elektronicznej. Dzięki temu nie ma konieczności posiadania tradycyjnej, plastikowej karty – wystarczy mieć przy sobie urządzenie mobilne z zainstalowaną aplikacją mKDR. Co więcej, aplikacja jest wyposażona w wyszukiwarkę lokalizacji, w których przyznawane są zniżki.