Zanieczyszczenie powietrza w polskich miastach wojewódzkich

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w maju 2016 r. opublikowała raport przedstawiający stężenie zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym (PM2.5 i PM10). Raport dotyczy prawie 3 tys. miast w 104 krajach i opiera się na danych pomiarowych z lat 2009-2014 (dla Polski dane z 2013 r.).

Za najbardziej zanieczyszczone pyłem PM2.5 miasto wśród rozwiniętych krajów europejskich uznany został Żywiec z wynikiem 43,12 μg/m3, a w pierwszej pięćdziesiątce znajduje się aż 39(!) polskich miast (ze 154 sklasyfikowanych).

Najczystszymi miastami Europy są Muonio (Finlandia) ze stężeniem 2,21 μg/m3 i Kiruna (Szwecja) – 2,37 μg/m3.

Natomiast na świecie najbardziej skażonym miastem okazał się Zabol w Iranie (217,67 μg/m3). Ilość pyłu zawieszonego PM2.5 w powietrzu jest tam aż pięciokrotnie większa niż w Żywcu czy Pszczynie. Na drugim i trzecim miejscu znalazły się dwa miasta w Indiach: Gwalior (176,14 μg/m3) i Allahabad (169,72 μg/m3).

Zanieczyszczenie powietrza w polskich miastach wojewódzkich

W poniższej tabeli przedstawiliśmy stężenia substancji szkodliwych w polskich miastach wojewódzkich w 2016 roku. Miasta zostały uporządkowane od najbardziej do najmniej zanieczyszczonego.

Kolorem czerwonym oznaczyliśmy przekroczenie dopuszczalnych wartości. Dostęp do pełnego raportu z określonego województwa można otrzymać po kliknięciu na nazwę miejscowości.

Normy wynoszą:

• PM2.5: poniżej 25 μg/m³ rok,
• PM10: poniżej 40 μg/m³ rok,
• ozon (o3): poniżej 120 μg/m^3,
• tlenek azotu: poniżej 30 μg/m³ rok,
• dwutlenek azotu (NO2): poniżej 40 μg/m³ rok,
• benzen (C6H6): poniżej 5 μg/m³ rok,
• benzo(a)piren (B(a)P): poniżej 1 ng/m³ rok,
• dwutlenek siarki (SO2): poniżej 20 μg/m³  rok,
• tlenek węgla (CO): poniżej 10 mg/m³ 8h.

Stan powietrza w danym miejscu i w danej chwili można też na bieżąco monitorować na stronie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska: http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current

Transformacja źródeł zanieczyszczeń

Mimo że powyższe dane są niepokojące, Polska od początku transformacji wykonała gigantyczną pracę, jeśli chodzi o ochronę powietrza – wiedzą o tym doskonale choćby mieszkańcy Jeleniej Góry, w której ulokowane były zakłady Celwiskozy.

Pod koniec lat 80. nadrzędnym problemem było zatrucie powodowane przez przemysł i na tym koncentrowano uwagę. A jednak już pod koniec lat 90. NIK – na podstawie raportów z lat 1996-1999 – alarmował, że wzrastającym zagrożeniem będzie właśnie tzw. niska emisja. Problem nie jest więc ani nowy, ani wymyślony przez przeczulonych aktywistów społecznych.

Przed transformacją ustrojową i tuż po niej przemysł odpowiadał za zdecydowaną większość zanieczyszczeń. „Wypalone” przez kwaśne deszcze lasy stanowią chyba najbardziej wymowny przykład, jak przemysł oddziaływał na środowisko naturalne. W latach 80. w Katowicach roczny opad pyłów liczony był w tonach; na całym Górnym Śląsku rocznie opadało ok. 600 ton na km2, teraz jest to poniżej 50 ton na km kw.

Paradoksalnie jednak wyziewy przemysłu tworzyły przede wszystkim cząsteczki makro, z których większość nie była wchłaniania przez ludzkie płuca, gdyż była zwyczajnie za duża. Obecnie przemysł w Polsce został zmodernizowany, na fabryczne kominy pozakładano filtry, a zanieczyszczenia przemysłowe stanowią niewielki procent.

Co zmieniło się na przestrzeni kilkunastu lat?

• deputat węglowy → paliwo kiepskiej jakości,
• ogromny skok ceny gazu,
• spalanie odpadów, przede wszystkim plastików – dawniej było ich nieporównywalnie mniej,
• ogromny wzrost liczby samochodów → ponad dwudziestokrotnie (często są to stare auta niespełniające żadnych norm),
• pojawiło się więcej stacji pomiaru skażenia powietrza i stąd wiadomo, że jest smog. I tak wciąż jest ich za mało, Warszawa – 6 punktów, Wrocław – 3. Praga – 28. Spośród 45 uzdrowisk w Polsce, tylko jedno ma stały system monitorowania powietrza.